MAP –JICA HAMUTUK ASOSIASAUN AGRIKULTÓR KONTINUA LANSA FOOS

Estrela inativaEstrela inativaEstrela inativaEstrela inativaEstrela inativa
 

Fotografia/Roger Lopes/INFO-MAP

Dili- Ministériu Agrikultura e Peskas (MAP) liu husi Diresaun Nasional Agro Comersio no Ajensia Internasional JICA   hamutuk ho asosiasaun Agrikultór CAAKUB no ACELDA lansa foos rai ba darauk iha MAP Komoro.

Ajensia JICA liu husi Diresaun Nasional Agro Komersio iha Ministériu Agrikltura buka oinsa mak promove agrikultor atu hasa’e rendimentu agrikulór liu husi promosaun foos lokál.

Ministru Agrikultura e Peskas, Joaquim José dos Reis Martins iha nia deskursu, iha loron Kinta-feira (4/10)hateten, senti orgullu tanba bele hamutuk ho asosiasaun agrikultura CAAKUB no ACELDA Baukau nomos ba emprezariu iha restorante no otelaria sira ne’ebe mak komesa promove ona foos rai Timor.

Nia mos esplika, Timor-leste Nasaun agraria ne’ebe mak ho nia populasaun 75% ne’ebe mak hela iha area rurais nomos ita hatene katak husi persentazen ida ne’e 90% maka involve iha vida agrikultura, entaun husi kedas primeiru guvernu konstituisional ita hala’o ona esforsu barak hanesan rehabilita no loke mos irigasaun foun no fahe makina agrikolas, fini inklui fila rai gratuita no rekruta estensionista sira hodi fo apoiu ba agrikultór sira hodi hadia no hasae produsaun agrikola iha ita nia rain neduni ita-nia intesaun bele hamenus importasaun ne’ebe boot tebes husi rai liur nian.

Ho Esforsu hirak ne’e fo duni ona mudansa positivu ba dezenvolvimentu agrikultura iha ita nia rai porzemplu husi foos ka hare, ita aumenta ona produsaun husi tonelada 1,7 hektare 2005 bele sae ba 3.5 hektare iha 2007 maibe ita hare katak too agora produsaun iha rai laran seidauk   sufisienti atu bele kobre nesesidade basiku neduni kada tinan ita sei halo importasaun foos atu bele kompleta nesesidade povu nian. Relata Nia

hare husi tinan 2018 ida ne’e importasaun foos ne’ebe mak mai husi rai liu tama iha Timor hamutuk toneladas atus ida kuaze 100% foos importasaun ne’e mai huis nasaun Vietname, foos hirak ne’e seidauk hatene ninian kualidade ne’ebe afeita mos ba ita nia saude, neduni ba oin ita mos tenki hare ida ne’e atu hasa’e duni produsaun foos husi rai laran nian.

Entretanto iha fatin hanesan, Izabel Ferreira reprejentante husi Casa Sidadania, esplika mos Ne’e hanesan Orgullu boot ida mai ha’u atu hare fila fali envolvementu ativu no partisipativu husi sidadaun sira liu husi organizasaun sosiadade sivíl tanba ne’e ha’u hakarak hatoo’o ha’u nia laran haksolok ba partisispasaun husi asosiasaun agrikultór sira CAAKUB Maliana no ACELDA Baukau nian, iha serimonia ida ne’e, nune’e mos husi emprezáriu   hotu-hotu restaurante, otelaria, ospitalidadenian, ne’ebe halo atividade iha seitór turizmu, deside ona atu hamutuk iha inisiativa ne’ebe fó valór ba produtu lokál no promove nu’udar vantajen alimentar no ekonomíku ba ita nia nasaun.

Fotografia/Roger Lopes/INFO_MAP

“ Ha’ua fiar katak, iha hahalok ida ne’ebe defende produtu nasional sira no ne’ebé fó valór ba produto sira ne’e iha merkadu lokál no ba iha mundu globalizadu, reprezenta hahalok patriótika no nasionalista ida ne’ebeativa, hodi defende soberania alimentár ida sustentavel tuir planu nasional boot sira hasoru hamlaha no no sub- nutrisaun, tuir kompromisu ne’ebe hatuur ona iha planu Estratéjiku dezenvolvimentu nasional no objetivu dezenvolvimentu sustentavel Nasoens Unidas nian. Iha sentimentu ida ne’e defende produsaun ba produtu agríkolas sira, nasionál no ba ambiente hanesan espésie oi-oinhusi fós kor mean ka metan ne’ebé ohin ita promove sai nu’udar hahalok ida patriotizmu nian ne’ebé kle’an atu defende interese di’ak liu sidadaun no país nian”. Tenik Izabel

Ita tenki fo valor ba ita nia foos hanesan produto ne’ebe mak diak liu biolojiku no organiku 100% hodi buka oinsa bele kompeteiha merkadu sira ne’ebe dezenvolvidu liu liu iha Japaun, Europa no Estadus Unidos Amerika.

Noriaki Niwa nuddar advisor projeitu JICA iha Timor-leste hateten, Papel JICA nian oinsa maka produs aihan intermos ninia produtividade agora teknika agrikultura saida maka tenke aplika prozemplu hare ba iha irigasaun, Fini, preparasaun rai buat sira ne’e hotu prepara husi JICA.

JICA servisu hamutuk ho MAP liu hsui Diresaun Nasional Agro komersio nia papel maka, atu liga ita nia agrikultores sira nune’e it a bele promove ita nia foos ne’e folin teb-tebes, hanesan ohin iha dadus husi 2017- 2018 ne’ebe mak fa’an foos ho intervensaunJICA nian, ita hetan ona 175 mil ita involve ona 623 Agrikultores maka sai hanesan produtores fiksu ba ita nia hare.

Husi projeitu ida ne’e, hasae rendimentu hare husi JICA ne’e konsentra hamutuk iha fatin rua maka hanesan Irigasaun Maliana no Irigasaun Bluto kobre Manatutu ho Vemasse.(Roger Lopes)

Visita Programa Radio Joven Agrikulturahttps://www.mixcloud.com/elissousa/

Informasaun-MAP

 

Parseiru ho

© 2023 Ministeriu Agrikultura no Peskas. All Rights Reserved. Designed by IT MAP

Search

Login