MAP Lansa Programa Re-Stocking Fahi

Estrela inativaEstrela inativaEstrela inativaEstrela inativaEstrela inativa
 

Lautém- Ministério Agríkultura e Pescas (MAP) liu husi Diresaun Nasionál Veterinaria (DNV) hala’o lansamentu ba programa Re-Stocking fahi iha Munisipio Lautém, Modelu programa pilotu ne’e rasik, ho nia objetivo oinsa bele eduka komunidade atu bele hakiak Fahi ho diak. Atividade ne’e Hala’o iha loron (10/02/23) iha Aldeia Tchauluturo Suco Fuiloro.

Reprezentante Ministro MAP Domingos Gusmão nebe mak partisipa dereita iha lancamentu refere iha entrevista hateten katak, Programa ne’e hetan doasaun husi doador sira liu husi Embaxada Austrália iha Timor Leste, oinsa  atu prevene fahi sira ne’e labele mate tan hanesan tinan hira liu ba kotuk,husi moras African Swine Fiver (ASF), ho ida ne’e ita estabelese programa refere oinsa atu tau fali fontes seguru. No sai mos hanesan modelu pilotu ida atu nune’e bele eduka fali ita nia komunidade sira atu bele  hakiak fila fali fahi.

Nia hatutan mos katak moras African Swine Fiver kuaze halo fahi iha municipio hotu hotu mate, ho nune’e  Governu tenki buka dalan oinsa atu buka solusaun no bele kria fali Sistema diak ida atu nune’e bele eduka ita nia komunidade sira. Lansamentu ida ne’e ne’e rasik nudar programa ida ne’ebe maka Governo Austrália oferese mai ita.

“Programa Re-Stocking ne’e rasik ita tau ona  fontes nebe maka seguru no estabelese ona iha Munisipio sira hanesan, Lospalos, Dili iha Hera, iha sentru Produsaun animal iha Dotik Manufahi no mos Covalima. Ohin ne’e ita lansa simbolikamente deit,

 Reprezentante Ministro ne’e mos salienta liu tan katak, rezultadu husi fahi ne’ebe maka komunidade sira hakiak sei la intrega fila fali ba Governo,ezemplu komunidade nebe mak hetan ona ne’e sei kontinua fahe tutan ba iha Aldeia laran, komunidade ida ne’ebe maka simu ona ne’e sei fo fila fali ba komunidade sira seluk.

Nia apela mos ba komunidade sira atu adopta Sistema ne’ebe maka tekniku sira aplika atu nune’e komunidade sira hakiak fahi mos sei seguru no menus husi moras no mate.

Iha fatin hanesan Conselheira ba Governasaun no Dezenvolvimentu Rurais Rachel Jolly sente kontente tebes ho nia prezensa, hanesan Nasaun vijiñu no kolega, kontente liu tan wainhira Austrália servisu hamutuk ho Timor atu hare konaba moras fahi, iha Austrália mos iha moras animal barak no nia mos hatene katak oinsa maka afeta ba komunidade sira halo komunidade sira sente lakon osan lakon animal ida ne’e sai hanesan preokupasaun bo’ot tebes.

“Hau sente triste rona % bo’ot liu fahi mate, ida ne’e afeta tebes ba povu nia ekonomia nune’e mos ba seremonia kultural nebe mak sai ona hanesan tradisaun iha Timor Leste, nee sai hanesan preokupasaun bo’ot ida ba ita nia kmunidade sira. Governo Austrália identifika katak atu ajuda hodi halakon moras ida ne’e tenki servisu hamutuk ho MAP atu halo kampanha no fahe informasaun ba komunidade sira oinsa bele halakon moras ida ne’e, hamutuk ita lao dadauk ona hodi susesu.” Katak nia

Nune’e mos Coordenador Jeral Re-Stocking Antonino do Carmo hato’o, Agora dadauk estebelese ona fontes seguru iha municipio lobuk ida, no iha Municipio Lautem koloka ba fontes seguru rua, no iha Munisipio Manufahi rasik, ita nia centru produsaun pecuaria nian, iha [arte Dotik mos hahu produs dadaun ona fini fahi, ita sei halo Re-Stocking fahi ida ne’ebe maka mate ou lakon iha tinan 2019 159 mill no espera iha tinan lima nia laran ida ne’e fahi sei fila fali hanesan uluk.

Nia akresenta, antes komunidade ida atu asesu ou hetan fila fali fahi nia kriteria maka hanesan  primeiro nia tenki iha luhan rasik, Segundo nia tenki pronto atu halo lutu haleu luhan ne’e, terseiro nia tenki  fornese hahan ba fahi nian rasik, tenki iha fatin hodi kuda aihan ou nia rasik tenki buka aihan hodi hakiak fahi.

“Ita mos aplika Sistema rua, primeiro maka Governo estabelese uluk destinasaun seguru depois komunidade se de’it maka hakarak ba sosa livremente bele sosa hodi hakiak fini fahi ne’e. maibe nia hakarak tuir rekezitus Governo nian entaun Governo fornese, segundo sira ne’ebe hetan fini fahi husi Governo, tanba Governo hola fo fahi oan ba nia, nia envolve iha revolve, wainhira fahi ne’e oan ona, fahi inan karik, nia fo fila fali inan ida ba Governo seluk ne’e ninian ona, fahi Aman karik nia sei simu tan fahi inan husi Governo depois nia sei fo fali fahi Aman ida ba Governo. Finansiamentu totalmente mai husi Governo Austrália, agora iha 120mill ne’e ba tinan rua nia laran hahu iha tinan 2020 to’o mai agora.” Informa Antonino

Nune’e mos Benefisiariu ErigaldinoViera da Conceição Lopes sente kontente tebes ho apoiu ida ne’e, tanba hanesan ita hotu hatene katak fahi barak mate ona tanba moras ASF ne’e, entaun ho programa ida ne’e sira  sei iha vontade hodi kontinua hakiak fahi.

“Antes atu simu fahi ne’e ami preparadu tinan ona, tanba tekniku sira mos treinamentu ba ami, iha neba sira hanorin ami oinsa atu hakiak fahi, liu-liu maka prepara luhan, no hahan ne’ebe maka fahi atu han ami mos sei halo tuir regras sira ne’ebe maka Doutor animal sira hanorin ne’e. Ami nia eperansa katak programa ida ne’e sei diak ba ami nia futuru.” Esperansa Benefisiario ne’e

Nune’e sira mos hato’o sira nia preokupasaun, tanba ita hakarak hakiak fahi primeiro maka tenki fila rai, tanba ne’e ita presiza tratores, trator iha maka benefisiario sira fila rai hafoin kuda hahan fahi nian depois maka fo han ba fahi hodi fahi bo’ot fan fali hodi sustenta uma laran. (Tyfa)

Parseiru ho

© 2023 Ministeriu Agrikultura no Peskas. All Rights Reserved. Designed by IT MAP

Search

Login